Türkiye’de de yaşayan büyük mü büyük ayı türü,Boz Ayı.Batı dillerinden tam çeviri yaptığınızda ‘kahverengi ayı’ olarak karşınıza çıkar ama burada yaşayan alt türler bir ton daha açık olduğundan Türkiye’de boz ayı olarak yer etmiştir.Tür olarak boz ayı olmasına rağmen bu kocaman canlıların ülkemizdeki alt türler üzerine bir bilgi bulunmamaktadır.Kocaman derken,kelimenin tam anlamını kastederek kullanıyoruz.Dişileri 80-150 kilo erkekleri ise 100-230 kilo arasında seyir gösterir.Boylarına gelirsek 110-250 cm arasında değişebiliyor.Boz ayıların kafaları genelde daha koyu renklidir ve sırtlarında koyu renkli bir şerit görülür.Ancak kesin bir şey söylemek de zor,bulundukları bölgeye göre morfolojilerinde çok fazla değişim izlenmiş.Mesela yüksek kayalık alanlarda karşılaşılan bozların griye yakın tonlarda olduğu ancak açık arazilerde yaşamlarını devam ettiren bozların kızıl-tarçın ve boz rengine yakın oldukları gözlenmiş.İnsan etkisinden uzak alanlara yayılmayı tercih eder yaşayacağı alanı seçme şansı bırakılırsa.Türkiye’de batıdan doğuya kuzeyden güneye çoğu ilde görülebilir,ülkemizin en büyük yırtıcısıdır aynı zamanda kendisi.Hepçil olduğundan ortama ayak uydurma problemi yaşamaz.Ama genelde otçul diyeti tercih ederler.Büyük memeliler,küçük memeliler,kuş yumurtaları,böcekler ve larvaları,bitki kökleri,meyveler bozların menüsünde yer alabilir.Bir de yemek konusunda seçicidirler,meyvelerin ve sebzelerin en iyi,en verimli olduğu zamanı dört gözle beklerler.Diyelim olgunlaşmadığını gördü bir boz birey meyvelerin,gün be gün aynı yere gelir kontrol eder ne alemdeler diye.Kurt ve yaban domuzu ile aralarında bir çekişme vardır.Yaban domuzu yavrularını yerler ama kurtlardan biraz çekinirler.Ilıman iklimlerde ve kuzey yarım küredeki bireyler yeterli besin bulamazlar ise bir tür kış uykusuna yatarlar.Bir tür dedik çünkü tam bir kış uykusu sayılmaz aslen.Nedeni de vücut ısıları sadece 1-2 derece düşer,metabolizmalarında yavaşlama diğer canlılardan azdır ve kolaylıkla uyanabilirler.Kış uykusu dönemine yaklaşırken,gündüz bile avlanabilirler.Mevsime göre Kasım-Aralık halinde uykuya dalma başlar,Mart-Nisan aylarında uyanırlar.Eğer bir dişi boz ayı hamileyse ve uykuda yattığı an ile doğum zamanı örtüşüyorsa;anne uykudayken onları doğurur ve yavrular da annelerini uyandırmadan onu emerler.Bol yağlı sütleri vardır ayıların belirtelim-diğer memelilerden 3 kat daha fazla yağ ve protein içerir.Uzun ömürlerinin kaynağı belki de anne sütlerindeki besleyiciliktir,20 yıla kadar yaşayabilirler.Çiftleşme dönemleri Mayıs ortalarından Temmuz’a kadar uzanır.Çok eşli memelilerdir ayılar.Bir dişi aynı günde birden fazla erkek ile çiftleşebilir.Yavrular iki sene anne ile büyürler,anneleri onlara ayılığın inceliklerini öğretir.Babalarıyla asla tanışmadan büyürler.Erkek ayılar babalıktan yoksundur,bazı hayvanlarda görülebildiği gibi dişileri çiftleşmeye teşvik edebilmek adına yavruları öldürebilirler.Yaşayacak alan bulma adına yavruların kat ettiği mesafeler sayılmazsa,göç falan etmezler.Bu devasa ve hayran olunası canlılar,ormanların en büyük üyeleri olmalarına rağmen ürkek ve korkaklardır.Ani bir karşılaşmada arkasına kendini güvene almak için arada bakarak saklanacak bir yer bulma adına koşar.Hünerleri çok:Çok güçlü hafızaya sahiptirler ve kolayca öğrenebilirler,yokuş yukarı ya da aşağı bir at kadar da hızlı koşabilirler.
Türkiye’de yasadışı avlanma,tuzakla öldürme ya da zehirleme gibi tehditler altındadır.Ayı popülasyonu ülkemizde kötü durumda olmasına rağmen Doğu Karadeniz bu açıdan iyi durumdadır.Ülkemizde ayıları korumak adına imzalanmış anlaşmalar da bulunmakta bu arada:
• IUCN 2000 Kırmızı liste: Küresel anlamda tehdit altında değil
• CITES: EK- II
• Bern konvansiyonu: EK- II
• Avrupa Birliği Habitat direktifleri: EK II ve IV
Bozayılar adına yürütülen-yürütülmüş olan birkaç proje de bulunmaktadır.Bilgi edinmek adına :
Doğa Derneği Boz Ayı Araştırma-Koruma Projesi
Kaçkar Dağları Projesi
Bakanlık Boz Ayı Peşinde
Türkiye’deki memeliler adına danışmak için en temel site http://www.tramem.org , aklınızdan çıkartmayın.
Senoz’dan ayılar adına anlatılmış bir hikayeyi de dinlemek isterseniz Alakır’ın Sesi albümüne sözü bırakırız:
ÖNEMLİ EK : Boz ayılar ile ilgili yürürlükte olan sözleşmelerden bahsettik yukarıda.Yaban Hayatı Dairesi’nde Bern Sözleşmesi takipçisi olan Burak Tatar’dan güzel bir bilgi düştü mailimize.Ülkemiz sözleşmeye imza atarken boz ayılar ve birkaç türe daha şerh koşmuş,yani durum o ki popülasyonun artması durumunda müdahale edebileceklerini belirten bir imza olmuş aslen.Bakanlığın 2007 yılında avlattığı ayılar da TÜBİTAK’ın raporuna istinaden bu sebebin altına sığındıkları için imiş.Habitat direktifi altında korunduğu ise AB üyeleri için geçerli bir koruma kanunu imiş,henüz buralara gelmemiş anlaşılan.Burak Tatar’ın katkılarıyla,teşekkürlerimizi iletiyoruz.
-Yanlışımız,eksiğimiz için her daim ikaz mesajlarınızı bekliyoruz-
Zorafina 
